غربال‌گری ژنوتیپ‏های برنج با استفاده از برخی صفات مورفوفیزیولوژیک درشرایط تنش خشکی

سابقه و هدف: گیاه برنج به دلیل نیاز فراوان به آب در دوره رشد با خطر کم آبی روبرو می­باشد. تنش خشکی باعث تغییر در تخصیص اسمیلات­ها، رشد ریشه­ها و اندام­های هوایی در طول دوره رویشی و همچنین باعث کاهش پنجه­زنی، مرگ پنجه­ها، کاهش ارتفاع گیاه و تأخیر در گل­دهی می­شود. هدف از اجرا این تحقیق غربال گری ژنوتیپ­های مختلف موجود در ایران و برخی لاین های ارسالی از ایری به منظور شناخت مکانیسم­های متحمل به خشکی مانند صفات موفولوژی و فیزیولوژی به منظور انتخاب ژنوتیپ­های متحمل به خشکی می باشد. مواد و روش­ها: آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی در دو شرایط آبیاری کامل و تنش طی مرحله گیاهچه­ای بر 56 ژنوتیپ برنج در سال 1392در معاونت موسسه تحقیقات برنج آمل اجرا شد. در این آزمایش محتوی نسبی آب برگ، عدد SPAD، رنگ برگ، ارتفاع بوته، سطح و تعداد برگ در بوته، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، طول ریشه، نشت الکترولیتی غشاء و pH عصاره برگ تعیین شد. نتایج نشان داد که تمام صفات در دو محیط تنش و آبیاری کامل و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط اختلاف آماری معنی­داری نشان دادند. یافته­ها: در شرایط تنش از بین صفات مورد بررسی، محتوی نسبی آب برگ (3/17درصد)، وزن خشک ریشه (2/28 درصد) و وزن خشک اندام هوایی (9/21 درصد) کاهش یافتند و نشت الکترولیتی غشاء بیشتر شد (حدود 86 درصد). نتایج هبستگی نشان داد که وزن خشک ریشه و اندام هوایی با وزن خشک کل بوته درشرایط تنش دارای بیشترین همبستگی بودند. نتیجه گیری: ژنوتیپ­هایی که صفات آنها در شرایط تنش، برتری قابل توجهی نسبت به سایر ژنوتیپ­ها نشان دادند به عنوان ژنوتیپ­های متحمل به خشکی انتخاب شدند. این ژنوتیپ­ها شامل ارقام طارم­محلی، طارم­دیلمانی، ندا، فجر، شفق، تابش، کوهسار، گوهر، حمر، عنبوری قرمز، درود­زن، زاینده­رود و فیروزان از ارقام بومی و اصلاح شده ایرانی و تعداد هفت لاین ارسالی از موسسه ایری می­باشند.